Daha önceden bu konu açılmıştı. Tavsiye noktasında. Ben marka vs girmedim. Çocuklarda ve bebeklerde oto koltuğu seçimi hayli önemli bir konu. Elimden geldiğince temel bazda değineceğim. Eksiklikler olabilir. Sizlerin önerisiyle tamamlarız.
Öncelikle belirtmekte fayda var ki, ülkemizde Haziran 2010 tarihinden bu yana Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 150. maddesi gereğince 150 cm’den kısa veya 36 kg’dan hafif her çocuk oto koltuğunda seyahat etmek zorunda.
Oto güvenlik koltukları, olası kaza anlarında çocukların herhangi bir şekilde zarar görme risklerini engelleyen/minimize eden ekipmanların en başında geliyor. Ancak herhangi bir oto koltuğu değil; çocuğunuzun yaşına ve kilosuna uygun, belli standartları muhakkak sağlayan bir oto koltuğu.
Ön Kriter: Otomobil
Oto koltuğunuz ne kadar güvenli olursa olsun, güvensiz bir otomobil içerisinde kullanımı çok fazla işe yaramayacaktır. Bu nedenle NCAP testlerinde “Çocuk Yolcu” test sonucu yüksek araçları tercih etmenizde büyük fayda var. Subaru bu konuda iyi sınav veren araçlardan birisi.
Bu noktada koltuk satın almadan önce dikkat etmeniz gerekenler konusuna, bu koltukların sınıflandırılmasından bahsederek başlayalım. Zira bu sınıflandırma doğru oto koltuğu seçimi konusunda bilmeniz gereken ilk başlık.
Oto koltukları iki ana özellikten yola çıkarak, çocuğunuzun kilosu ve araç içerisindeki konumlandırma yönü doğrultusunda sınıflandırılırlar.
Ağırlık Kriteri
Çocuğunuzun seyahat etmesi için en emniyetli yol, araç içerisinde onun vücut ağırlığına uygun bir oto koltuğu kullanmaktır. 0-12 yaş arasındaki çocukların ağırlıkları doğrultusunda Birleşmiş Milletler güvenlik standartlarıyla 0-3 arasında numaralandırılan oto güvenlik koltukları 5 grupta aşağıdaki tabloda göreceğiniz şekilde sınıflandırılırlar:
Grup
Ağırlık
Yaş Ara
Bu sınıflandırmalara ek olarak, birden fazla ağırlık grubuna denk düşen ve ihtiyaçlarınızı daha uzun süre karşılamaya yönelik oto koltukları da mevcuttur (örneğin; Grup 0, 0+, 1 / Grup 1, 2 / Grup 2, 3 / Grup 1, 2, 3).
Oturma Yönü Kriteri
Araç içerisindeki kurulum konumu anlamında şu başlıklar altında birbirlerinden ayrılırlar:
Geriye Dönük oto koltukları
Koltuğun, çocuk 105 cm boyuna gelene kadar, otomobile ters bağlanması (yani çocuğun yüzünün arkaya dönük olması) genelde ihmal edilen, fakat hayat kurtaran bir kullanım şekli. Yapılan araştırmalar, önden yapılan çarpışmaların olduğu kazalarda, ters bağlamanın çocuklarda ölüm veya kalıcı hasar oluşmasını %75’e kadar azalttığını gösteriyor. Bazı ülkelerde ters bağlamak yasal bir zorunluluk haline getirilmiş.
Çocuklarınız ters yolculuk etme konusunda adaptasyon sorunu yaşasa da, bu konuda ısrarcı olmak gerekiyor (ağlamalar sizi yıldırmasın). Bu bir lüksten ziyade zorunluluk olarak benimsenirse, bebeğin bu pozisyonda seyahate alışma sürecini daha kolay atlatmış olursunuz.
Bebeğinizi otomobile ters bağladığınızda, eğer yanında seyahat eden bir refakatçi yoksa, kontrol amacıyla dikiz aynanızdan görme ihtiyacı duyacaksınız. Burada imdadımıza bebek dikiz aynaları yetişiyor. Arka koltuk başlığına monte edilen bu aynalar sayesinde, hem dikiz aynasında bebeğinizi rahatlıkla izlemiş, hem de onun da sizi görerek huzurlu seyahat etmesini sağlamış oluyorsunuz.
Geriye dönük bir oto koltuğundan ileriye dönük bir modele ancak bebeğinizin yardımsız bir şekilde doğrulabilmesi/oturabilmesi, vücut ağırlığı koltuğun taşıyabileceği maksimum ağırlığı geçmesi ya da kafasının üst kısmı koltuğun tepesini aşmasıyla beraber geçilmelidir. Ya da ebevyn olarak tercihiniz o yönde olduğu sürece, Grup 1 veya Grup 2’ye ait geriye dönük daha büyük bir oto koltuğuyla da yola devam edebilirsiniz. Geriye dönük oto güvenlik koltukları, bebeğinizi oturduğu konumda güvenli bir şekilde tutmak amacıyla darbe emici iç aksama ve genelde dahili 5 nokta kemer sistemine (bazı durumlarda 3 nokta kemer sistemiyle karşılaşmak olasıdır) sahiptirler.
Uygun ağırlık grubu: Grup 0, 0+
Çift yönlü ( Çevrilebilir ) oto koltukları
Bu özelliğin iki büyük faydası var. Birincisi aynı koltuk ile hem arka hem de öne doğru seyahate imkan sunması ve bebeğimizin belirli bir ay ve kiloya ulaşana kadar ters, sonrasında ise düz seyahat etmesine olanak vermesi.
İkinci büyük faydası ise, koltuk kendi ekseni etrafında kolayca dönebildiği için, bebeği arabaya yerleştirme ve kemer bağlama esnasında ebeveyne kolaylık sağlaması. Aksi durumda koltuk öne ve arkaya dönük halde sabitken, özellikle bebeğin kilosu arttıkça belinizi sakatlama ihtimali ile karşı karşıya kalabilirsiniz. Eğer aracınız yeteri kadar büyük ise, kapı kapalıyken bile koltuğu yan tarafta otururken size doğru çevirip bebeğinizi kucağınıza alabilirsiniz
Uygun ağırlık grubu: 0, 0+, 1
İleriye Dönük Koltuklar
Çocuğunuzun geriye dönük oto koltukları için fazla büyümüş olmasının ardından kullanılması gereken oto koltuğu tipidir. Darbe koruması sağlayan ve birçoğu dahili beş noktalı kemer sistemiyle çocuğunuzun oturduğu yerde sabit kalmasına olanak tanıyan ileriye dönük bazı modeller söz konusu olduğunda bir iç aksam yerine arabanın üç noktalı emniyet kemeri tarafından sabitlenen bir darbe koruyucuya ya da yastığa sahiptirler. Bu tip oto koltuklarında genellikle, çocuğunuzun boyuna uygun şekilde yükseltilerek ya da alçaltılarak ayarlanabilen bir sırt ya da koltuk başlığı mevcuttur.
Uygun ağırlık grubu: 1, 2, 3
Booster (Yükseltici) Oto Koltuklar
Çocuğunuzun vücut ağırlığı oto koltuğu için tavsiye edilen maksimum ağırlık limitini geçtiğinde ya da kafası oto koltuğunun tepesini aştığında, bir sonraki güvenlik adımına bir booster (yükselticili) koltuğa geçmenin vakti gelmiş oluyor. Kullanımı genel olarak 4 ila 6 yaşlarında başlayan yükseltici oto koltukları işlev olarak çocuğunuzun oturma pozisyonunu yükselttiğinden, bu tarz modellerde genellikle dahili kemer sistemi bulunmuyor ve sabitleme işlemi aracın kendi emniyet kemeri ile sağlanıyor.
Bir booster oto koltuğuna geçmenin vakti geldiğinde, çocuğunuzun gelişimine de bağlı olarak öncelikle sırt desteği bulunan modelleri tercih etmeniz yerinde bir karar olacaktır. Bununla beraber genellikle 6 yaş sonrasında, yani çocuğunuzun kenarlara yıkılmadan ya da sarkmadan tek başına dik bir şekilde oturabildiği andan itibaren sırt desteği bulunmayan modelleri kullanmaya başlayabilirsiniz.
Oto güvenlik koltuklarını arka koltuğa yerleştirmek her zaman için ön koltuğa yerleştirmekten daha güvenlidir. Ancak ön koltuğu tercih etmeniz gereken bir durum ortaya çıkarsa, koltuğa ait hava yastığını devre dışı bıraktığınızdan muhakkak emin olun.
Kurulum Kriteri: ISOFIX’li mi ISOFIX’siz mi
Oto koltuğu seçerken dikkat etmeniz gereken bir sonraki başlık, satın aldığınız oto koltuğunu araç içerisine nasıl ve ne şekilde yerleştireceğiniz olacaktır. Bu anlamda oto güvenlik koltuklarını bağlantı noktaları doğrultusunda iki ana sınıfta inceleyebiliriz:
· Aracın emniyet kemeri sisteminden faydanılan modeller
· ISOFIX sisteminden faydalanılan modeller
Adından da anlaşılacağı üzere birinci maddeye denk düşen oto koltuğu modelleri, araba içerisinde aracın emniyet kemeri sistemi aracılığıyla sabitlenirler. Ancak hem araba koltukları hem de bu koltuklara ait emniyet kemerleri en başından itibaren yetişkin yolcuların konforu ve güvenliği için tasarlandığından, çocuk oto koltuklarının bu parçalar kullanılarak araç içerisine uygun bir şekilde yerleştirilmesi her zaman için çok kolay olmaz ve olmayacaktır.
İşte tam da bu bakış açısından yola çıkılarak tohumları 1990’larda atılan ISOFIX, çocuk oto koltuğunun kolay kurulumu için arka koltuklarda bulunan özel bağlantı noktalarını ifade eder. Ek olarak aracın dahili emniyet kemeri sisteminin kullanılmasına ihtiyaç duymayan bu uluslararası standart, genel olarak son yıllarda üretilen birçok araçta yer almakta ve oto koltuğunun emniyet kemeriyle yanlış bir şekilde kurulması gibi risklerin önüne geçmektedir. ISOFIX’li bir araçta ISOFIX özelliğine sahip bir oto koltuğu kullanacağınız zaman yapmanız gereken tek şey, üründeki mandalları, aracın ilişkin bağlantı noktalarına oturtmak olacaktır.
Sırtın dayandığı yer ile oturma alanı arasındaki imajda gösterilen alan, ISOFIX’li tüm araçlarda bulunan standart soketlerin yerini belirtmektedir.
Ön rotasyonun kontrol edilebilmesi için ISOFIX oto koltuğunda üçüncü bir bağlantının bulunması gerekmektedir. Bu bağlantı, “top tether” adı verilen ve genelde arka koltuğun arka kısmında bulunan bir bağlantı noktası ve kayış aracılığıyla oto koltuğunun sağlamlaştırılması şeklinde ya da destek bacağı yardımıyla sağlanabilir. Destek bacağı, ön koltuk ile arka koltuk arasındaki boşluğa (ya da ön koltuk ile ön panel arasındaki boşluğa) oto güvenlik koltuğuna tam uyacak ve aracın zeminine oturacak şekilde kurulur. Bu noktada dikkat edilmesi gereken bir nokta, destek bacağına sahip bir ISOFIX oto koltuğunun zemin dolayısıyla bazı araçlarda uygunluk göstermeyebileceğidir.
Karşılaştıracak olursak:
Emniyet Kemeri bağlantısı : Düzgün monta edilirse güvenlidir. (Fakat yapılan araştırmalar çoğunlukla yanlış bağlandığını gösteriyor).Kurulumu daha zordur. eski araçlarla da uyumludur daha ucuzdur.
İzofix Sistem Bağantısı: Doğru şekilde bağlandığında daha güvenlidir. Yalnızca uyumlu araçlara monte edilir. Eski araçlara uymaz. daha pahalıdır.
Tabiki önceliğimiz pahalı olması vs değil güvenlik olmalıdır. Cebimizde kaç bin tl lik telefonla gezerken çocuğumuzun emniyeti içinde ondan çok daha az bir paraya kıymalıyız.
ISOF Sistemi Bağlantısı
Emniyet Kemeri Bağlantısı
Üretici firma tarafından verilen kurulum adımlarına ilişkin dokümanı hiçbir şekilde atmamanız, oto koltuğunu yeniden konumlandırmak isteyebileceğiniz zaman için oldukça önemlidir. Kurulum sırasında yapabileceğiniz herhangi bir hata çocuğunuzun güvenliğini riske edecek durumların ortaya çıkmasına neden olabilir.
ISOFIX'li bazı oto güvenlik koltukları tabanlarından ayrılabilirler (özellikle de 0 ve 0+ grubuna dahil olanlar). Ancak unutmamak gerekir ki, aynı üreticiden olsa dahi ISOFIX’li bir oto koltuğunun başka gruba ait bir oto koltuğuyla taban kullanımı anlamında uyuşmama olasılığı mevcuttur. Eğer ISOFIX tabanı birden fazla oto koltuğu ile kullanmak istiyorsanız, uygunluk durumunu önceden tespit etmeniz yerinde olacaktır.
Onay Etiketi Kriteri
Oto koltuğu almadan önce yine dikkat etmeniz gereken noktalardan biri, alacağınız koltuğun gerekli görülen uluslararası standartlara sahip olup olmadığını kontrol etmek olacaktır. Bunu anlamak için yapmanız gereken tek şey ise oto koltuğunun üzerinde muhakkak yer alması gereken iki etiketten birini gözetmektir: ECE R44 ve i-size
IS
Turuncu renkte olan ve oto koltuğunun temel güvenlik gerekliliklerine sahip olduğunu güvence altına alan ECE R44, çocuk koltukları için bir Avrupa Güvenlik Standartı’dır. Bu standart ECE R44-04 ya da ECE R44-03 olabilir. R44-01 ve 02 artık geçerli ve yasal değildir ve 2008’den itibaren kullanılamaz durumdadır. Söz konusu etiket üzerindeki ibareler maddeler halinde şunları ifade etmektedir:
1. Oto güvenlik koltuğunun hangi onay kategorisi dahilinde olduğunu gösterir. Bu anlamda belirlenmiş 3 tip oto koltuğu onayı mevcuttur: Universal, semi-universal ve vehicle specific.
2. Oto güvenlik koltuğunun hangi ağırlık grubu için onaylandığını gösterir.
3. Y harfi oto koltuğunun kalça askılı 5 nokta emniyet kemeri sistemine sahip olduğunu gösterir.
4. (E) Avrupa onayını gösterir.
5. Onayın verildiği ülkeyi gösterir. (Örneğin; 1= Almanya, 2= Fransa, 3= İtalya, 4= Hollanda gibi.)
6. Onay numarasını ve oto güvenlik koltuğunun hangi ECE R44 versiyonu doğrultusunda onaylandığını gösterir. (Söz konusu örnekte: ECE R44/04)
7. Üretim kodunu gösterir.
Oto koltukları farklı kurumlardan bazı ek ruhsatlara sahip olabilir. Bu anlamda alınması planlanan oto koltuğuna ilişkin etiketlerin dikkatle okunması ve ruhsatların verildiği alanların incelenmesi önemlidir.
Universal onay: ECE R14 ve ECE R16 düzenlemelerini karşılayan tüm araçlarda kullanımı onaylanan oto koltuklarını ifade eder. ISOFIX bir oto koltuğunun araçtaki ISOFIX bağlantı noktalarını "top tether" ya da destek bacağı ile beraber kullanması gerekir. ISOFIX kullanımı söz konusu olduğunda dikkat etmeniz gereken bir nokta, araca ait el kitapçığında arabanın “Universal ISOFIX oto koltukları” için uygun olup olmadığını kontrol etmek olacaktır.
Semi-universal onay: Tüm standart gerekliliklerin dışında semi-universal onay, bir oto koltuğunun kurulumu için farklı güvenlik mekanizmalarının kullanımına ve ek testlere ihtiyaç duyar. Örneğin bazı araçların zemininde bulunan ek depolama alanı, bir oto koltuğu destek bacağının duruşunu etkileyebilir. Bu nedenle aracınızın, oto koltuğunun araç listesinde bulunup bulunmadığını muhakkak kontrol etmeniz önemlidir.
Vehicle specific (araç özelinde) onay: Vehicle specific onayda söz konusu oto koltuğu belli araçlarda çarpışma testlerine tabii tutulur ve onayları yalnızca bu araçlar için geçerlidir. Oto koltuğunun belli araçlar ya da araç tipleri özelinde bazı spesifik aksamlar içerebileceği göz önünde bulundurularak, aracınızın oto koltuğunun uyum listesinde yer alıp almadığına önceden bakılmalıdır.
i-Size
i-Size (ECE R129), Temmuz 2013 itibariyle yürürlüğe konulan ve mevcut ECE R44 standartıyla beraber geçerli olan yeni bir düzenlemedir. i-Size ile beraber yapılan önemli değişikliklerden ve geliştirmelerden bazıları şöyledir:
· Çocukların 15 aylık oluncaya kadar arkaya dönük bir şekilde seyahat etmeleri gerekmektedir.
· i-Size onay testi yandan darbe testlerine tabii tutulur.
· Yalnızca izofixli koltukların kullanımı mümkündür ve bu da oto koltuğunun yanlış kurulum riskini azaltır.
· Anne ve babalar için doğru oto koltuğu seçimini ve kurulumu kolaylaştırır ve çocuklar için araç seyahatini daha da güvenli hale getirir.
Ağırlıktansa çocuğun yaşını ve boyunu temel alan i-Size, en son veriler ve dolayısıyla çocukların güvenliklerine ilişkin güncel ihtiyaçlar doğrultusunda geliştirilmiştir. Anne ve babaların doğru oto güvenlik koltuğu seçimini de kolaylaştıran bu düzenleme, bir oto koltuğunun aracınız için uygun olup olmadığını arabada ve üründe yer alan universal onay ve ortak etiketleme aracılığıyla daha hızlı anlaşılır hale getirmektedir.
1Metal bölümler: Aracın güneş altında kaldığı sırada oto güvenlik koltuğuna ait metal bölümler fazla ısınabileceği ve bu nedenle yanıklara neden olabileceği için, çocuğunuzun bu kısımlarla fiziksel kontakt içerisine girmemesine özen gösterin. Arabayı park halinde bıraktığınız durumlarda oto koltuğunun üstünü bir kıyafetle örtmeniz, koltuğun fazla ısınma potansiyelini azaltmakta faydalı olacaktır.
3
Materyal: Oto koltuğunda kullanılan materyalin pamuk olması özellikle yaz aylarında çocuğunuzun sırtının daha az terlemesini sağlayacaktır. Ayrıca ürün kılıfının çamaşır makinesinde yıkamak için çıkarılabilir ve yıkanabilir olmasının yanı sıra ateşe dayanıklı olması da son derece önemlidir.
2: Sağlamlık
Oto koltukları, metal ve plastikten oluşan bir iskelet üzerine, darbe emici özellik için köpük malzeme ile kaplanıyor. Burada beyaz ve siyah olmak üzere iki çeşit köpük kullanılıyor; beyaz köpük, elektronik eşyaların ambalajında kullanılan köpüğün biraz daha yoğunu ve sağlamlığı (dolayısıyla güvenliği) az olan, siyah köpük ise uçak koltuklarında da kullanılan yüksek güvenlik için üretilen bir malzeme. Bu nedenle siyah köpük kullanılan koltukları tercih etmeliyiz. Tabi bu her beyaz köpük güvensizdir algısı oluşturmasın, iyi markalarda beyaz köpük de güvenli olabiliyor.
Ayrıca bebeğinizin başını çok sıkmadan güvenli bir biçimde saran bir koltuk tercih etmelisiniz. Kafa etrafında çok boşluk kalması, kaza esnasında boyun kırılmalarına sebebiyet verebilir.
4Bazı koltuklarda kapı tarafından gelecek darbelerin absorbe edilmesi için yan darbe emici sistemler mevcut, bu da gelen darbeyi azaltıp eşit olarak dağıtmak için iyi bir çözüm olabilir (fotoğrafta kırmızı ile işaretlediğim kısım).
Emniyet kemerleri Koltuğun emniyet kemerlerinin çocuğunuzun ölçülerine uygun bir şekilde ayarlanması gerekmektedir. Bu anlamda oto koltuğuna ait kemerlerin çok gevşek olmadığından emin olun ve bu kemerlerin zamanla ve çocuğunuzun koltuk içerisindeki hareketliliğine bağlı olarak gevşeyebileceklerini unutmayın. Çocuğunuzu oto koltuğuna yerleştirmenizin ve kemerlerini bağlamanızın ardından, kemerlerin çocuğunuzun göğsü ile ancak bir ya da en fazla iki parmak aralığı esneklik verecek sıkılıkta olduğunu kontrol edin. Çocuğunuzun güvenliği için yetişkin emniyet kemerlerini kullanacağınız durumlarda, alt yatay şeriti kalça hizasından (göbekten değil), çapraz şeriti ise omuz üzerinden (boyundan değil) geçirdiğinize emin olun. Emniyet kemerinin bükülmemiş ve dümdüz olduğuna her zaman için dikkat edin ve bağlantı sesini (klik!) duysanız dahi bağlantı açısının düzgün olduğundan emin olun. Kemerlerin doğru bir şekilde bağlanmasının haricinde çocuğunuzun konforunu da göz önünde bulundurarak, onu oto güvenlik koltuğuna yerleştirirken üzerinde hacimli kıyafetler olmamasına özen gösterin.
Eğim açısı: Eğim açısını doğru bir şekilde ayarlamanız, çocuğunuzun uykusu sırasında kafasının öne düşmemesi açısından önemlidir. Bazı oto koltukları çocuğunuzun oto koltuğunda bulunduğu anda dahi bu ayarı yapabilmenize imkan tanırken, bazı koltuklar için ayarlamayı çocuğunuzu koltuğa oturtmadan önce yapmanız gerekir.
6
Kayma kontrolü: Kurulumu tamamlamanızın ardından, oto koltuğunu aracın bağlantı noktalarından tutarak hareket ettirmeyi deneyin. Kurulumu düzgün bir şekilde yapılmış oto koltuğunun, hiçbir yönde iki santimden fazla hareket etmemesi gerekir.
7
Değişim sinyalleri: Çocuğunuzun kafası oto koltuğunun arka kısmından taştığında değişim zamanı gelmiş demektir. Buna ek olarak oto koltuğunda herhangi bir hasar fark ederseniz ya da çocuğunuz tarafından o an kullanılmasa dahi araç, oto koltuğu içerisindeyken bir kaza atlatırsa, yeni bir ürün almanız kesinlikle yararlı olacaktır.
8
Mesafe: Birçok kazanın kısa güzergahta yaşandığı gerçeğini göz önünde bulundurarak, oto koltuğunu mesafe ne olursa olsun kullanmayı ihmaletmeyin.
Genel Tavsiyeler
İkinci el oto koltuğu alırken dikkatli olun. Koltuğun iskeletinde veya darbe emici sisteminde bulunan herhangi bir sorun, ciddi bir risk almanız anlamına gelir. Geçmişini bilmediğiniz koltuklarda dikkatli davranın.
“Ben şu marka model ucuz koltuğu aldım ve hiç sorun yaşamadım, koltuğa boşuna bu kadar para vermeye gerek yok” diyenlere aldırmayın. Başından herhangi bir kaza geçmemiş biri için bu cümleyi kurmak gerçekten çok kolay. Bir oto koltuğunun gerçek kalitesinin, yalnızca kaza anında anlaşılacağını unutmayın.
Oto koltuğunu denemeden almayın. Eğer mümkünse koltuğu aracınıza bağlayıp test ederek, bu mümkün olmasa bile mutlaka bebeğinizi mağazada oto koltuğuna oturtup deneyerek satınalın. Her bebeğin her koltukta rahat etmeyeceğini asla unutmayın.
Bebeğinize uygun koltuğu alın. Bebeğinizin kilosuna ve boyuna uygun olmayan bir koltuğu asla almayın.
0 – 36 kg, 9 – 36 kg gibi çok geniş aralıklara hitab eden koltukları almayın.Yukarıda bahsettiğim her grubun farklı güvenlik ve bağlama şekilleri olduğundan, 0 – 18 kg ve 18 – 36 kg aralıklarını ayırarak sırasıyla iki farklı koltuk kullanmanızda büyük fayda var. 9 aylık bir bebek için aldığınız koltuğu 12 yaşına kadar kullanmak, yukarıda bahsettiğim nedenlerden ötürü bir hayalden öte gitmeyecektir.
Oto koltuğunu mutlaka arka koltuğa bağlayın. Arka koltukta seyahat etmek, ön koltukta seyahat etmekten daha güvenlidir. Mecburi durumlarda oto koltuğunu aracınızın ön koltuğuna bağlamak zorunda kalırsanız, ön hava yastıklarını iptal etmeyi unutmayın.
Öncelikle belirtmekte fayda var ki, ülkemizde Haziran 2010 tarihinden bu yana Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 150. maddesi gereğince 150 cm’den kısa veya 36 kg’dan hafif her çocuk oto koltuğunda seyahat etmek zorunda.
Oto güvenlik koltukları, olası kaza anlarında çocukların herhangi bir şekilde zarar görme risklerini engelleyen/minimize eden ekipmanların en başında geliyor. Ancak herhangi bir oto koltuğu değil; çocuğunuzun yaşına ve kilosuna uygun, belli standartları muhakkak sağlayan bir oto koltuğu.
Ön Kriter: Otomobil
Oto koltuğunuz ne kadar güvenli olursa olsun, güvensiz bir otomobil içerisinde kullanımı çok fazla işe yaramayacaktır. Bu nedenle NCAP testlerinde “Çocuk Yolcu” test sonucu yüksek araçları tercih etmenizde büyük fayda var. Subaru bu konuda iyi sınav veren araçlardan birisi.
Bu noktada koltuk satın almadan önce dikkat etmeniz gerekenler konusuna, bu koltukların sınıflandırılmasından bahsederek başlayalım. Zira bu sınıflandırma doğru oto koltuğu seçimi konusunda bilmeniz gereken ilk başlık.
Oto koltukları iki ana özellikten yola çıkarak, çocuğunuzun kilosu ve araç içerisindeki konumlandırma yönü doğrultusunda sınıflandırılırlar.
Ağırlık Kriteri
Çocuğunuzun seyahat etmesi için en emniyetli yol, araç içerisinde onun vücut ağırlığına uygun bir oto koltuğu kullanmaktır. 0-12 yaş arasındaki çocukların ağırlıkları doğrultusunda Birleşmiş Milletler güvenlik standartlarıyla 0-3 arasında numaralandırılan oto güvenlik koltukları 5 grupta aşağıdaki tabloda göreceğiniz şekilde sınıflandırılırlar:
Grup
Ağırlık
Yaş Ara
Bu sınıflandırmalara ek olarak, birden fazla ağırlık grubuna denk düşen ve ihtiyaçlarınızı daha uzun süre karşılamaya yönelik oto koltukları da mevcuttur (örneğin; Grup 0, 0+, 1 / Grup 1, 2 / Grup 2, 3 / Grup 1, 2, 3).
Oturma Yönü Kriteri
Araç içerisindeki kurulum konumu anlamında şu başlıklar altında birbirlerinden ayrılırlar:
Geriye Dönük oto koltukları
Koltuğun, çocuk 105 cm boyuna gelene kadar, otomobile ters bağlanması (yani çocuğun yüzünün arkaya dönük olması) genelde ihmal edilen, fakat hayat kurtaran bir kullanım şekli. Yapılan araştırmalar, önden yapılan çarpışmaların olduğu kazalarda, ters bağlamanın çocuklarda ölüm veya kalıcı hasar oluşmasını %75’e kadar azalttığını gösteriyor. Bazı ülkelerde ters bağlamak yasal bir zorunluluk haline getirilmiş.
Çocuklarınız ters yolculuk etme konusunda adaptasyon sorunu yaşasa da, bu konuda ısrarcı olmak gerekiyor (ağlamalar sizi yıldırmasın). Bu bir lüksten ziyade zorunluluk olarak benimsenirse, bebeğin bu pozisyonda seyahate alışma sürecini daha kolay atlatmış olursunuz.
Bebeğinizi otomobile ters bağladığınızda, eğer yanında seyahat eden bir refakatçi yoksa, kontrol amacıyla dikiz aynanızdan görme ihtiyacı duyacaksınız. Burada imdadımıza bebek dikiz aynaları yetişiyor. Arka koltuk başlığına monte edilen bu aynalar sayesinde, hem dikiz aynasında bebeğinizi rahatlıkla izlemiş, hem de onun da sizi görerek huzurlu seyahat etmesini sağlamış oluyorsunuz.
Geriye dönük bir oto koltuğundan ileriye dönük bir modele ancak bebeğinizin yardımsız bir şekilde doğrulabilmesi/oturabilmesi, vücut ağırlığı koltuğun taşıyabileceği maksimum ağırlığı geçmesi ya da kafasının üst kısmı koltuğun tepesini aşmasıyla beraber geçilmelidir. Ya da ebevyn olarak tercihiniz o yönde olduğu sürece, Grup 1 veya Grup 2’ye ait geriye dönük daha büyük bir oto koltuğuyla da yola devam edebilirsiniz. Geriye dönük oto güvenlik koltukları, bebeğinizi oturduğu konumda güvenli bir şekilde tutmak amacıyla darbe emici iç aksama ve genelde dahili 5 nokta kemer sistemine (bazı durumlarda 3 nokta kemer sistemiyle karşılaşmak olasıdır) sahiptirler.
Uygun ağırlık grubu: Grup 0, 0+
Çift yönlü ( Çevrilebilir ) oto koltukları
Bu özelliğin iki büyük faydası var. Birincisi aynı koltuk ile hem arka hem de öne doğru seyahate imkan sunması ve bebeğimizin belirli bir ay ve kiloya ulaşana kadar ters, sonrasında ise düz seyahat etmesine olanak vermesi.
İkinci büyük faydası ise, koltuk kendi ekseni etrafında kolayca dönebildiği için, bebeği arabaya yerleştirme ve kemer bağlama esnasında ebeveyne kolaylık sağlaması. Aksi durumda koltuk öne ve arkaya dönük halde sabitken, özellikle bebeğin kilosu arttıkça belinizi sakatlama ihtimali ile karşı karşıya kalabilirsiniz. Eğer aracınız yeteri kadar büyük ise, kapı kapalıyken bile koltuğu yan tarafta otururken size doğru çevirip bebeğinizi kucağınıza alabilirsiniz
Uygun ağırlık grubu: 0, 0+, 1
İleriye Dönük Koltuklar
Çocuğunuzun geriye dönük oto koltukları için fazla büyümüş olmasının ardından kullanılması gereken oto koltuğu tipidir. Darbe koruması sağlayan ve birçoğu dahili beş noktalı kemer sistemiyle çocuğunuzun oturduğu yerde sabit kalmasına olanak tanıyan ileriye dönük bazı modeller söz konusu olduğunda bir iç aksam yerine arabanın üç noktalı emniyet kemeri tarafından sabitlenen bir darbe koruyucuya ya da yastığa sahiptirler. Bu tip oto koltuklarında genellikle, çocuğunuzun boyuna uygun şekilde yükseltilerek ya da alçaltılarak ayarlanabilen bir sırt ya da koltuk başlığı mevcuttur.
Uygun ağırlık grubu: 1, 2, 3
Booster (Yükseltici) Oto Koltuklar
Çocuğunuzun vücut ağırlığı oto koltuğu için tavsiye edilen maksimum ağırlık limitini geçtiğinde ya da kafası oto koltuğunun tepesini aştığında, bir sonraki güvenlik adımına bir booster (yükselticili) koltuğa geçmenin vakti gelmiş oluyor. Kullanımı genel olarak 4 ila 6 yaşlarında başlayan yükseltici oto koltukları işlev olarak çocuğunuzun oturma pozisyonunu yükselttiğinden, bu tarz modellerde genellikle dahili kemer sistemi bulunmuyor ve sabitleme işlemi aracın kendi emniyet kemeri ile sağlanıyor.
Bir booster oto koltuğuna geçmenin vakti geldiğinde, çocuğunuzun gelişimine de bağlı olarak öncelikle sırt desteği bulunan modelleri tercih etmeniz yerinde bir karar olacaktır. Bununla beraber genellikle 6 yaş sonrasında, yani çocuğunuzun kenarlara yıkılmadan ya da sarkmadan tek başına dik bir şekilde oturabildiği andan itibaren sırt desteği bulunmayan modelleri kullanmaya başlayabilirsiniz.
Oto güvenlik koltuklarını arka koltuğa yerleştirmek her zaman için ön koltuğa yerleştirmekten daha güvenlidir. Ancak ön koltuğu tercih etmeniz gereken bir durum ortaya çıkarsa, koltuğa ait hava yastığını devre dışı bıraktığınızdan muhakkak emin olun.
Kurulum Kriteri: ISOFIX’li mi ISOFIX’siz mi
Oto koltuğu seçerken dikkat etmeniz gereken bir sonraki başlık, satın aldığınız oto koltuğunu araç içerisine nasıl ve ne şekilde yerleştireceğiniz olacaktır. Bu anlamda oto güvenlik koltuklarını bağlantı noktaları doğrultusunda iki ana sınıfta inceleyebiliriz:
· Aracın emniyet kemeri sisteminden faydanılan modeller
· ISOFIX sisteminden faydalanılan modeller
Adından da anlaşılacağı üzere birinci maddeye denk düşen oto koltuğu modelleri, araba içerisinde aracın emniyet kemeri sistemi aracılığıyla sabitlenirler. Ancak hem araba koltukları hem de bu koltuklara ait emniyet kemerleri en başından itibaren yetişkin yolcuların konforu ve güvenliği için tasarlandığından, çocuk oto koltuklarının bu parçalar kullanılarak araç içerisine uygun bir şekilde yerleştirilmesi her zaman için çok kolay olmaz ve olmayacaktır.
İşte tam da bu bakış açısından yola çıkılarak tohumları 1990’larda atılan ISOFIX, çocuk oto koltuğunun kolay kurulumu için arka koltuklarda bulunan özel bağlantı noktalarını ifade eder. Ek olarak aracın dahili emniyet kemeri sisteminin kullanılmasına ihtiyaç duymayan bu uluslararası standart, genel olarak son yıllarda üretilen birçok araçta yer almakta ve oto koltuğunun emniyet kemeriyle yanlış bir şekilde kurulması gibi risklerin önüne geçmektedir. ISOFIX’li bir araçta ISOFIX özelliğine sahip bir oto koltuğu kullanacağınız zaman yapmanız gereken tek şey, üründeki mandalları, aracın ilişkin bağlantı noktalarına oturtmak olacaktır.
Sırtın dayandığı yer ile oturma alanı arasındaki imajda gösterilen alan, ISOFIX’li tüm araçlarda bulunan standart soketlerin yerini belirtmektedir.
Ön rotasyonun kontrol edilebilmesi için ISOFIX oto koltuğunda üçüncü bir bağlantının bulunması gerekmektedir. Bu bağlantı, “top tether” adı verilen ve genelde arka koltuğun arka kısmında bulunan bir bağlantı noktası ve kayış aracılığıyla oto koltuğunun sağlamlaştırılması şeklinde ya da destek bacağı yardımıyla sağlanabilir. Destek bacağı, ön koltuk ile arka koltuk arasındaki boşluğa (ya da ön koltuk ile ön panel arasındaki boşluğa) oto güvenlik koltuğuna tam uyacak ve aracın zeminine oturacak şekilde kurulur. Bu noktada dikkat edilmesi gereken bir nokta, destek bacağına sahip bir ISOFIX oto koltuğunun zemin dolayısıyla bazı araçlarda uygunluk göstermeyebileceğidir.
Karşılaştıracak olursak:
Emniyet Kemeri bağlantısı : Düzgün monta edilirse güvenlidir. (Fakat yapılan araştırmalar çoğunlukla yanlış bağlandığını gösteriyor).Kurulumu daha zordur. eski araçlarla da uyumludur daha ucuzdur.
İzofix Sistem Bağantısı: Doğru şekilde bağlandığında daha güvenlidir. Yalnızca uyumlu araçlara monte edilir. Eski araçlara uymaz. daha pahalıdır.
Tabiki önceliğimiz pahalı olması vs değil güvenlik olmalıdır. Cebimizde kaç bin tl lik telefonla gezerken çocuğumuzun emniyeti içinde ondan çok daha az bir paraya kıymalıyız.
ISOF Sistemi Bağlantısı
Emniyet Kemeri Bağlantısı
Üretici firma tarafından verilen kurulum adımlarına ilişkin dokümanı hiçbir şekilde atmamanız, oto koltuğunu yeniden konumlandırmak isteyebileceğiniz zaman için oldukça önemlidir. Kurulum sırasında yapabileceğiniz herhangi bir hata çocuğunuzun güvenliğini riske edecek durumların ortaya çıkmasına neden olabilir.
ISOFIX'li bazı oto güvenlik koltukları tabanlarından ayrılabilirler (özellikle de 0 ve 0+ grubuna dahil olanlar). Ancak unutmamak gerekir ki, aynı üreticiden olsa dahi ISOFIX’li bir oto koltuğunun başka gruba ait bir oto koltuğuyla taban kullanımı anlamında uyuşmama olasılığı mevcuttur. Eğer ISOFIX tabanı birden fazla oto koltuğu ile kullanmak istiyorsanız, uygunluk durumunu önceden tespit etmeniz yerinde olacaktır.
Onay Etiketi Kriteri
Oto koltuğu almadan önce yine dikkat etmeniz gereken noktalardan biri, alacağınız koltuğun gerekli görülen uluslararası standartlara sahip olup olmadığını kontrol etmek olacaktır. Bunu anlamak için yapmanız gereken tek şey ise oto koltuğunun üzerinde muhakkak yer alması gereken iki etiketten birini gözetmektir: ECE R44 ve i-size
IS
Turuncu renkte olan ve oto koltuğunun temel güvenlik gerekliliklerine sahip olduğunu güvence altına alan ECE R44, çocuk koltukları için bir Avrupa Güvenlik Standartı’dır. Bu standart ECE R44-04 ya da ECE R44-03 olabilir. R44-01 ve 02 artık geçerli ve yasal değildir ve 2008’den itibaren kullanılamaz durumdadır. Söz konusu etiket üzerindeki ibareler maddeler halinde şunları ifade etmektedir:
1. Oto güvenlik koltuğunun hangi onay kategorisi dahilinde olduğunu gösterir. Bu anlamda belirlenmiş 3 tip oto koltuğu onayı mevcuttur: Universal, semi-universal ve vehicle specific.
2. Oto güvenlik koltuğunun hangi ağırlık grubu için onaylandığını gösterir.
3. Y harfi oto koltuğunun kalça askılı 5 nokta emniyet kemeri sistemine sahip olduğunu gösterir.
4. (E) Avrupa onayını gösterir.
5. Onayın verildiği ülkeyi gösterir. (Örneğin; 1= Almanya, 2= Fransa, 3= İtalya, 4= Hollanda gibi.)
6. Onay numarasını ve oto güvenlik koltuğunun hangi ECE R44 versiyonu doğrultusunda onaylandığını gösterir. (Söz konusu örnekte: ECE R44/04)
7. Üretim kodunu gösterir.
Oto koltukları farklı kurumlardan bazı ek ruhsatlara sahip olabilir. Bu anlamda alınması planlanan oto koltuğuna ilişkin etiketlerin dikkatle okunması ve ruhsatların verildiği alanların incelenmesi önemlidir.
Universal onay: ECE R14 ve ECE R16 düzenlemelerini karşılayan tüm araçlarda kullanımı onaylanan oto koltuklarını ifade eder. ISOFIX bir oto koltuğunun araçtaki ISOFIX bağlantı noktalarını "top tether" ya da destek bacağı ile beraber kullanması gerekir. ISOFIX kullanımı söz konusu olduğunda dikkat etmeniz gereken bir nokta, araca ait el kitapçığında arabanın “Universal ISOFIX oto koltukları” için uygun olup olmadığını kontrol etmek olacaktır.
Semi-universal onay: Tüm standart gerekliliklerin dışında semi-universal onay, bir oto koltuğunun kurulumu için farklı güvenlik mekanizmalarının kullanımına ve ek testlere ihtiyaç duyar. Örneğin bazı araçların zemininde bulunan ek depolama alanı, bir oto koltuğu destek bacağının duruşunu etkileyebilir. Bu nedenle aracınızın, oto koltuğunun araç listesinde bulunup bulunmadığını muhakkak kontrol etmeniz önemlidir.
Vehicle specific (araç özelinde) onay: Vehicle specific onayda söz konusu oto koltuğu belli araçlarda çarpışma testlerine tabii tutulur ve onayları yalnızca bu araçlar için geçerlidir. Oto koltuğunun belli araçlar ya da araç tipleri özelinde bazı spesifik aksamlar içerebileceği göz önünde bulundurularak, aracınızın oto koltuğunun uyum listesinde yer alıp almadığına önceden bakılmalıdır.
i-Size
i-Size (ECE R129), Temmuz 2013 itibariyle yürürlüğe konulan ve mevcut ECE R44 standartıyla beraber geçerli olan yeni bir düzenlemedir. i-Size ile beraber yapılan önemli değişikliklerden ve geliştirmelerden bazıları şöyledir:
· Çocukların 15 aylık oluncaya kadar arkaya dönük bir şekilde seyahat etmeleri gerekmektedir.
· i-Size onay testi yandan darbe testlerine tabii tutulur.
· Yalnızca izofixli koltukların kullanımı mümkündür ve bu da oto koltuğunun yanlış kurulum riskini azaltır.
· Anne ve babalar için doğru oto koltuğu seçimini ve kurulumu kolaylaştırır ve çocuklar için araç seyahatini daha da güvenli hale getirir.
Ağırlıktansa çocuğun yaşını ve boyunu temel alan i-Size, en son veriler ve dolayısıyla çocukların güvenliklerine ilişkin güncel ihtiyaçlar doğrultusunda geliştirilmiştir. Anne ve babaların doğru oto güvenlik koltuğu seçimini de kolaylaştıran bu düzenleme, bir oto koltuğunun aracınız için uygun olup olmadığını arabada ve üründe yer alan universal onay ve ortak etiketleme aracılığıyla daha hızlı anlaşılır hale getirmektedir.
1Metal bölümler: Aracın güneş altında kaldığı sırada oto güvenlik koltuğuna ait metal bölümler fazla ısınabileceği ve bu nedenle yanıklara neden olabileceği için, çocuğunuzun bu kısımlarla fiziksel kontakt içerisine girmemesine özen gösterin. Arabayı park halinde bıraktığınız durumlarda oto koltuğunun üstünü bir kıyafetle örtmeniz, koltuğun fazla ısınma potansiyelini azaltmakta faydalı olacaktır.
3
Materyal: Oto koltuğunda kullanılan materyalin pamuk olması özellikle yaz aylarında çocuğunuzun sırtının daha az terlemesini sağlayacaktır. Ayrıca ürün kılıfının çamaşır makinesinde yıkamak için çıkarılabilir ve yıkanabilir olmasının yanı sıra ateşe dayanıklı olması da son derece önemlidir.
2: Sağlamlık
Oto koltukları, metal ve plastikten oluşan bir iskelet üzerine, darbe emici özellik için köpük malzeme ile kaplanıyor. Burada beyaz ve siyah olmak üzere iki çeşit köpük kullanılıyor; beyaz köpük, elektronik eşyaların ambalajında kullanılan köpüğün biraz daha yoğunu ve sağlamlığı (dolayısıyla güvenliği) az olan, siyah köpük ise uçak koltuklarında da kullanılan yüksek güvenlik için üretilen bir malzeme. Bu nedenle siyah köpük kullanılan koltukları tercih etmeliyiz. Tabi bu her beyaz köpük güvensizdir algısı oluşturmasın, iyi markalarda beyaz köpük de güvenli olabiliyor.
Ayrıca bebeğinizin başını çok sıkmadan güvenli bir biçimde saran bir koltuk tercih etmelisiniz. Kafa etrafında çok boşluk kalması, kaza esnasında boyun kırılmalarına sebebiyet verebilir.
4Bazı koltuklarda kapı tarafından gelecek darbelerin absorbe edilmesi için yan darbe emici sistemler mevcut, bu da gelen darbeyi azaltıp eşit olarak dağıtmak için iyi bir çözüm olabilir (fotoğrafta kırmızı ile işaretlediğim kısım).
Emniyet kemerleri Koltuğun emniyet kemerlerinin çocuğunuzun ölçülerine uygun bir şekilde ayarlanması gerekmektedir. Bu anlamda oto koltuğuna ait kemerlerin çok gevşek olmadığından emin olun ve bu kemerlerin zamanla ve çocuğunuzun koltuk içerisindeki hareketliliğine bağlı olarak gevşeyebileceklerini unutmayın. Çocuğunuzu oto koltuğuna yerleştirmenizin ve kemerlerini bağlamanızın ardından, kemerlerin çocuğunuzun göğsü ile ancak bir ya da en fazla iki parmak aralığı esneklik verecek sıkılıkta olduğunu kontrol edin. Çocuğunuzun güvenliği için yetişkin emniyet kemerlerini kullanacağınız durumlarda, alt yatay şeriti kalça hizasından (göbekten değil), çapraz şeriti ise omuz üzerinden (boyundan değil) geçirdiğinize emin olun. Emniyet kemerinin bükülmemiş ve dümdüz olduğuna her zaman için dikkat edin ve bağlantı sesini (klik!) duysanız dahi bağlantı açısının düzgün olduğundan emin olun. Kemerlerin doğru bir şekilde bağlanmasının haricinde çocuğunuzun konforunu da göz önünde bulundurarak, onu oto güvenlik koltuğuna yerleştirirken üzerinde hacimli kıyafetler olmamasına özen gösterin.
Eğim açısı: Eğim açısını doğru bir şekilde ayarlamanız, çocuğunuzun uykusu sırasında kafasının öne düşmemesi açısından önemlidir. Bazı oto koltukları çocuğunuzun oto koltuğunda bulunduğu anda dahi bu ayarı yapabilmenize imkan tanırken, bazı koltuklar için ayarlamayı çocuğunuzu koltuğa oturtmadan önce yapmanız gerekir.
6
Kayma kontrolü: Kurulumu tamamlamanızın ardından, oto koltuğunu aracın bağlantı noktalarından tutarak hareket ettirmeyi deneyin. Kurulumu düzgün bir şekilde yapılmış oto koltuğunun, hiçbir yönde iki santimden fazla hareket etmemesi gerekir.
7
Değişim sinyalleri: Çocuğunuzun kafası oto koltuğunun arka kısmından taştığında değişim zamanı gelmiş demektir. Buna ek olarak oto koltuğunda herhangi bir hasar fark ederseniz ya da çocuğunuz tarafından o an kullanılmasa dahi araç, oto koltuğu içerisindeyken bir kaza atlatırsa, yeni bir ürün almanız kesinlikle yararlı olacaktır.
8
Mesafe: Birçok kazanın kısa güzergahta yaşandığı gerçeğini göz önünde bulundurarak, oto koltuğunu mesafe ne olursa olsun kullanmayı ihmaletmeyin.
Genel Tavsiyeler
İkinci el oto koltuğu alırken dikkatli olun. Koltuğun iskeletinde veya darbe emici sisteminde bulunan herhangi bir sorun, ciddi bir risk almanız anlamına gelir. Geçmişini bilmediğiniz koltuklarda dikkatli davranın.
“Ben şu marka model ucuz koltuğu aldım ve hiç sorun yaşamadım, koltuğa boşuna bu kadar para vermeye gerek yok” diyenlere aldırmayın. Başından herhangi bir kaza geçmemiş biri için bu cümleyi kurmak gerçekten çok kolay. Bir oto koltuğunun gerçek kalitesinin, yalnızca kaza anında anlaşılacağını unutmayın.
Oto koltuğunu denemeden almayın. Eğer mümkünse koltuğu aracınıza bağlayıp test ederek, bu mümkün olmasa bile mutlaka bebeğinizi mağazada oto koltuğuna oturtup deneyerek satınalın. Her bebeğin her koltukta rahat etmeyeceğini asla unutmayın.
Bebeğinize uygun koltuğu alın. Bebeğinizin kilosuna ve boyuna uygun olmayan bir koltuğu asla almayın.
0 – 36 kg, 9 – 36 kg gibi çok geniş aralıklara hitab eden koltukları almayın.Yukarıda bahsettiğim her grubun farklı güvenlik ve bağlama şekilleri olduğundan, 0 – 18 kg ve 18 – 36 kg aralıklarını ayırarak sırasıyla iki farklı koltuk kullanmanızda büyük fayda var. 9 aylık bir bebek için aldığınız koltuğu 12 yaşına kadar kullanmak, yukarıda bahsettiğim nedenlerden ötürü bir hayalden öte gitmeyecektir.
Oto koltuğunu mutlaka arka koltuğa bağlayın. Arka koltukta seyahat etmek, ön koltukta seyahat etmekten daha güvenlidir. Mecburi durumlarda oto koltuğunu aracınızın ön koltuğuna bağlamak zorunda kalırsanız, ön hava yastıklarını iptal etmeyi unutmayın.